"მე მინდა სწავლა! "- ეს წელს დაუნის სინდრომის საერთაშორისო დღის მთავარი სლოგანია.
ამ დღეს 21 მარტს მთელ მსოფლიოში აღნიშნავენ და კიდევ ერთხელ ახსენებენ საზოგადოებას, რომ დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანებს აქვთ განათლების, შრომისა და საზოგადოებრივ ცხოვრებაში ჩართვის უფლება.
სამედიცინო ტერმინოლოგიას საქართველოში დღემდე შემორჩა საბჭოთა ტერმინი "დაუნის დაავადება". თუმცა, დაუნის სინდრომი არა დაავადება, არამედ გენეტიკური სახეცვლილებაა.
ადამიანების უმეტესობას თითოეულ უჯრედში 46 ქრომოსომა აქვს. დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანს კი ერთით მეტი - 47. სწორედ ამ ქრომოსომების ზედმეტი რაოდენობა იწვევს დაუნის სინდრომს - ანუ სპეციფიკური გონობრივი და ფიზიკური მახასიათებლების ერთობლიობას.
მაგალითად, დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანები გამოირჩევიან გარეგნული ნიშნებით - აქვთ ოდნავ წვრილი თვალები, განსხვავებული ტიპის ცერა თითი, სახის ფორმა. მათი გონებრივი და მეტყველების განვითარების ტემპი ჩამორჩება სხვებისას. დაუნის სინდრომი არ არის მემკვიდრეობითი.
მთელ მსოფლიოში საშუალოდ ყოველი 800 ბავშვიდან ერთს დაუნის სინდრომი აქვს.
რა იწვევს დაუნის სინდრომს? - ამ კითხვაზე მეცნიერებს ჯერჯერობით პასუხი არ აქვთ. პროცენტულად ხშირია შემთხვევები, როცა დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვები 35 წელს ზევით ასაკის მშობლებს უჩნდებათ. თუმცა, პირდაპირი კორელაცია ასაკსა და სინდრომის გამოვლენას შორის არ არსებობს.
ექიმები დიაგნოზს ბავშვის დაბადებისთანავე სვამენ. უფრო მეტიც, თანამედროვე ტესტების საშუალებით, დედის ორსულობის მე-10-მე-12 კვირის განმავლობაში შესაძლებელია მიახლოებით განისაზღვროს, აქვს თუ არა ნაყოფს დაუნის სინდრომი.
ადრეულმა დიაგნოსტიკამ დასავლეთში ექიმები უკვე ეთიკური დილემის წინაშე დააყენა - მედიცინის განვითარება ხომ არ ართმევს სიცოცხლის უფლებას იმ ბავშვებს, რომელთა მშობლები დაუნის სინდრომის რისკის გამო, ნაყოფის მოშორებას გადაწყვეტენ?
არადა, დაუნის სინდრომის მქონე ადამიანებს სხვების მსგავსად შეუძლიათ სწავლა, გართობა, მუშაობა. ისინი საზოგადოების სრულფასოვანი წევრები არიან.
თუმცა, ამისათვის საჭიროა ბავშვის განვითარებაზე ორი-სამი თვის ასაკიდან ზრუნავდნენ.
პედაგოგების მულტიდისციპლინარული გუნდი ცდილობს დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვები განვითარების ასაკს მიუახლოვოს და დააწიოს.
განვითარებულ ქვეყნებში დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვები სხვებთან ერთად დადიან ჩვეულებრივ ბაღსა და სკოლაში, თამაშობენ და სწავლობენ სხვა ბავშვებთან ერთად. ინკლუზიური განათლების სისტემა საქართველოშიც ინერგება, თბილისში არის უკვე ათამდე სკოლა, რომელიც აქტიურადაა ჩართული ამ პროცესში.
თუმცა, პრობლემატურია რეგიონების საკითხი, სადაც დაუნის სინდრომის მქონე ბავშვებისთვის ადგილობრივი სარეაბილიტაციო ცენტრები არ არსებობს.
საქართველოს პორტიჯის ასოციაციის ხელმძღვანელი ნინო ცინცაძე საქართველოში დაუნის სინდრომის შესახებ არსებულ სტიგმასა და სტერეოტიპებზე საუბრობს.
0 comments:
Post a Comment